JĘZYK EZOPOWY

Nazwa pochodzi od Ezopa, greckiego bajkopisarza z czasów starożytnych, który żył w VI w. przed Chrystusem. Ezop uznawany jest za twórcę bajki, cechującej się tym, że osoby i ich cechy ukrywają się za postaciami i zachowaniami zwierząt.

Język ezopowy polega na formułowaniu wypowiedzi w taki sposób, aby jej treści zostały czytelnikowi zasugerowane w sposób utajony, pośredni, niejednoznaczny. Celem takiego zabiegu jest możliwość swobodnego, kontekstowego interpretowania wypowiedzi.

Język ezopowy chętnie posługuje się metaforą (przenośnią), peryfrazą (omówieniem), parabolą (przypowieścią), przemilczeniem czy aluzją. Wykorzystuje również znane jedynie określonemu odbiorcy kody językowe, niezrozumiałe dla oka cenzury (np. w okresie PRL-u lub w dobie Internetu).

Polscy pisarze i publicyści posługiwali się językiem ezopowym w czasie zaborów, kiedy cenzura polityczna nie pozwała na mówienie o pewnych rzeczach wprost (np. Bolesław Prus w „Lalce” i w publicystyce, Eliza Orzeszkowa w „Nad Niemnem” i w nowelach). Współcześnie spotykamy się z podobnym zjawiskiem, kiedy unikamy wypowiedzi niezgodnych z tzw. poprawnością polityczną.

Proces zmian w języku obserwowany obecnie prowadzi w kierunku eliminacji z obiegu niektórych słów i pojęć lub zastępowanie ich innymi. Jest to swoista podmiana języka. W tym kontekście używanie języka ezopowego może sprzyjać temu niebezpiecznemu zjawisku i przy okazji doprowadzić do skutecznego usunięcia niektórych słów z języka używanego w codzienności.