MOTYW LITERACKI

Motyw literacki to zdarzenie, sytuacja, przedmiot, przeżycie, które można potraktować jako pojedynczy element świata przedstawionego w utworze. Motywy mogą się ze sobą łączyć i tworzyć większe całości, np. wątki. Motywy dynamiczne (zdarzenia) przyczyniają się do rozwoju akcji, a motywy statyczne (przedmioty, elementy krajobrazowe, składniki wyglądu osób) kształtują przestrzeń świata przedstawionego, w której rozgrywają się zdarzenia.

Aby można było wyodrębnić poszczególne motywy, muszą one cechować się pewną konwencjonalnością, muszą być w jakiejś mierze znane z innych dzieł – być częścią tradycji literackiej. Zawierają więc zawsze element indywidualizujący związany z konkretnym światem przedstawionym w danym dziele oraz schematyzujący, który wskazuje na powracalność motywu w innych dziełach.

Motywy często powtarzające się, o wyrazistym członie schematyzującym, występujące w wielu utworach nazywa się motywami wędrownymi (obiegowymi). Są one szczególnie charakterystyczne dla mitu, ballady, bajki oraz baśni (np. zabicie smoka, rywalizacja braci, zła macocha).

Wiele motywów obecnych w kulturze europejskiej wywodzi się z mitologii (bunt przeciw bogom, motyw Ikara, koń trojański) oraz Biblii (np. raj utracony, wędrówka do ziemi obiecanej, niezawinione cierpienie, powrót syna marnotrawnego).