POWIEŚĆ

Powieść jako gatunek literacki należy do rodzaju literackiego zwanego epiką.

Zastąpiła ona epopeję, która od Starożytności pełniła funkcję rozbudowanego, wielowątkowego utworu epickiego. Dlatego często mówi się, że ojcem powieści był epos, z którego w procesie gatunkowej transformacji wyewoluował podstawowy i najważniejszy gatunek prozy epickiej czasów nowożytnych. Jedną z pierwszych powieści jest „Don Kichote” Miguella de Cervantesa.

Podstawowe elementy budowy powieści tworzy narracja i świat przedstawiony.

Narracja to opowiadanie o świecie przestawionym, jako czynnik językowy obejmuje też wypowiedzi bohaterów (dialogi).

Na świat przedstawiony zaś składają się bohaterowie oraz wydarzenia, w jakich oni uczestniczą, przebiegające w określonym czasie oraz przestrzeni i tworzące układ fabularny (fabułę).

Charakter narracji zależy od stosunku opowiadającego (narratora) do świata przedstawionego i jego poszczególnych elementów. Klasyczną formę narracji w powieści prezentuje tzw. narrator wszechwiedzący, który posiada pełną wiedzę o świecie przedstawionym. Ten typ narracji kształtował się w XIX wieku w powieści realistycznej (np. „Ojciec Goriot” Balzaca, „Nad Niemnem” Orzeszkowej, „Wojna i pokój” Tołstoja).

Fabuła powieści jest wielowątkowa, może zawierać liczne wątki poboczne i epizody; oprócz głównych bohaterów występują także postaci uboczne. Ta cecha odróżnia powieść od mniejszych form epickich, takich jak: nowela, opowiadanie, gawęda itp.

Wyróżniamy wiele odmian powieści np.: powieść realistyczna, powieść fantastyczna, powieść historyczna, powieść kryminalna, powieść podróżnicza, powieść psychologiczna, powieść biograficzna, powieść w listach, powieść z kluczem, powieść w odcinkach, powieść polifoniczna, powieść poetycka i wiele innych.

W świecie współczesnej beletrystyki (zwanej literaturą piękną) powieść odgrywa główną rolę.