Motyw domu rodzinnego w literaturze polskiej w utworach zaliczających się do różnych gatunków spotykamy od zarania naszego piśmiennictwa. Dom rodzinny jako element szczęśliwego „kraju lat dziecinnych” szczególnie bogato jest reprezentowany w polskiej literaturze ziemiańskiej wszystkich epok.

Powszechne dziś komunikowanie się za pośrednictwem internetu, rozmaitych komunikatorów czy telefonów komórkowych (sms-ów) wpływa na jakość języka. Możemy zdiagnozować charakterystyczne zjawiska językowe zachodzące we współczesnej polszczyźnie.

Literaturą faktu nazywamy współczesną literaturę narracyjną o charakterze dokumentalnym, której głównym celem jest przedstawianie wiarygodnej relacji o autentycznych wydarzeniach. Proza ta zazwyczaj jest beletryzowana. Zatem do literatury faktu zaliczymy, zarówno reportaż, jak i wszelkie gatunki pograniczne (tj. z pogranicza literatury i dziennikarstwa oraz osobistego świadectwa). Kategoria literatury faktu została wprowadzona przez krytykę w okresie dwudziestolecia międzywojennego.

Dramat romantyczny to gatunek ukształtowany w dobie romantyzmu w opozycji do reguł dramaturgii klasycystycznej, sięgający do średniowiecznych misteriów.Podobnie jak w tragedii antycznej bohaterowie romantyczni często stają wobec wyboru tragicznego – między dwiema równorzędnymi wartościami, a podejmując decyzję, zmierzają do nieuchronnej katastrofy. Jednak o tragiczności ich sytuacji nie decyduje starożytne fatum, lecz wypadki dziejowe, ponieważ romantyczny tragizm ma wymiar historyczny.

Proza science fiction (fantastyczno-naukowa) posługuje się wizjami oraz prognozami dotyczącymi przyszłego rozwoju techniki. Akcja powieści s.f. toczy się w przyszłości (czasem nawet bardzo dalekiej), a jej fabuła jest ściśle związana z osiągnięciami nauki, prognozami jej rozwoju oraz możliwościami technicznymi i poznawczymi człowieka.

Pojęcie literatura fantasy, choć często występuje jako nazwa popularnego obecnie nurtu literatury pięknej, nie daje się łatwo zdefiniować. Można jednak wyodrębnić kilka charakterystycznych cech dla literatury tego nurtu, który ukształtował się i zyskał dużą popularność w XX wieku i dalej rozwija się w wieku XXI, znajdując różnorodne realizacje w literaturze popularnej.

Pojęcie powieść realistyczna składa się z dwóch ogromnych zbiorów pojęciowych, które obejmują wiele zjawisk literaturoznawczych. Z jednej strony powieść jako sztandarowy gatunek literacki epiki, a z drugiej realizm jako klucz do odczytywania literatury Zachodu w myśl koncepcji mimesis czyli naśladowania rzeczywistości przez sztukę. Przejawy realizmu znajdujemy w literaturze i sztuce od czasów Homera, poprzez dzieła średniowieczne, aż do czasów nowożytnych.

Powieść psychologiczna w swoim założeniu ma przedstawić życie wewnętrzne bohaterów, koncentruje uwagę na ich przeżyciach, refleksjach, wyobrażeniach, sposobie odczuwania i poznawania świata.Silnym i popularnym nurtem od początku XX wieku stał się psychologizm, znajdujący swoje realizacje w rozmaitych odmianach powieści psychologicznych. Za klasyczny przykład podaje się tu „Granicę” Zofii Nałkowskiej.

Publicystyką nazywamy wypowiedzi (ustne i pisemne) na aktualne w danym momencie tematy polityczne, społeczne czy kulturalne, których autorzy prezentują własne poglądy i przekonują do nich innych, posługując się środkami perswazyjnymi. Zatem publicystyka ma wielki wpływ na kształtowanie się tzw. opinii publicznej, czyli zbioru powszechnych przekonań na temat danej sprawy.